تاریخ

تحقيق تاریخ اداری قبل از اسلام ایران

در بررسی سازمان های اداری پیش ازاسلام ایران، توجه به دو نکته ی زیرین لازم به نظر می رسد :

آگاهی های ما از گذشته های تاریخی دور ایران بسیار اندک بوده و مبتنی
است بر بررسی – های دو قرن نزدیک دانشمندان اروپایی و شرق شناسانی مانند «
سیلوستر دوساسی » پایه گذار مطالعه های شرق شناسی فرانسه (1793) و برنوف ،
کاشف مبانی علمی ( 1830 ) .
– در ایران باستان مانند دیگر کشورهای جهان ،
مردم زندگی ابتدائی داشته و پای بند اصول اخلاقی جامعه بوده و در نتیجه
سازمان های اداری ساده و رئیسان قبیله ها ، مرجع داوری و حل اختلاف بوده
اند که در این صورت ، مهمترین کار دولت جمع – آ وری مالیات ها به ساده
ترین شکل خود بوده است .
1-1- دوره هخامنشیان
بررسی تاریخ تحول
اداری ایران را با ورود آریان ها به فلات ایران شروع می کنیم و از مطالعه
ی زندگی و سرگذشت بومیان این سرزمین صرف نظر می نمائیم .
آریان ها
یا آریائی ها که شاخه ای ازمردمان هند و اروپائی بودند و درآسیای میانه
زندگی می کردند ، در حدود دو هزار سال پیش از میلاد مسیح ، از گروه اصلی
خود ، جدا شده و به سوی سرزمین ایران حرکت کردند و در این جا زندگی نوینی
را آغاز نمودند .
سازمان اجتماعی آریان ها ، از روحانیون جنگ آوران
و برزگران ترکیب یافته و اداره ی خانوارها ، بر قدرت پدر یا بزرگتر
خانواده مبتنی بود . سلسله مراتب سازمان اجتماعی بدین ترتیب بود که از چند
خانواده ، تیره ، از تعدادی تیره یا عشیره قبیله و از چند قبیله یک قوم به
وجود می آمد ، که در یک ایالت زندگی می کردند . رئیس هر ایالت شاه و
پادشاه ایران ، شاهنشاه خوانده می شد .
برابر نوشته های تاریخی ، در
گذشته های دور ، مذهب و زبان آریان ها با هندی ها یکی بود . تا این که
آن ها مذهب خود را جدا کرده و به وجود خیر و شّر اعتقاد پیدا کردند ،
بدین ترتیب که خوبی هائی مانند : روشنائی ، باران و غیره را به خیر و بدی
هائی مانند : تاریکی ، خشک سالی ، ناخوشی و مرگ را به شرّ نسبت می دادند .
با گذشت زمان مذهب آن ها کامل تر شد و باور کردند که خداوند خوبی ها «
اهورامزدا » و خدای « اهریمن » است .
در آن زمان زردشت پیامبر
آن ها و اوستا کتاب مقدس او بود که گفته اند بیست و یک کتاب بوده و به خط
طلا بر دوازده هزار پوست گاو نوشته شده بود که پس از پایان کار سلسله ی
هخامنشی ، آن کتاب ها از میان رفته و قسمتی کوچکی از آن ها باقی مانده است .
در این دوران شاه مرکز قدرت ها بود ، امتیاز را او می داد ، قانون ها از
او ناشی می شد ، فرمانده کل قوا بوده و رئیس کل تشکیلات کشوری به حساب می
آمد ، رئیس مذهب نیز بود ، زیرا پادشاه هخامنشی خود را نماینده اهورامزدا (
خداوند ) در روی زمین می دانست . چنان که داریوش در سنگ نبشه ی نقش رستم
می گوید : « چون اهورامزدا دید کار زمین مختل است آن را به من سپرد و من آن
را به ترتیب صحیح در آوردم » .
گسترش و بزرگی امپراطوری هخامنشیان (
550 تا 230 قبل از میلاد ) . مشکل ادرای و سازمانی تازه ای در زمینه ی
برقراری ارتباط ، میان واحد های مختلف مملکتی به وجود آورد و کنترل سازمان
های دولتی را که از مدیترانه به پنجاب و از نیل به ترکستان گسترده شده بود
دشوار ساخت .
برای رفع این مشکل ، شبکه ی راهها به وجود آمد که
پایتخت را به دورترین نقطه های مرزی مربوط می ساخت و در رشد بازرگانی داخلی
و خارجی ایران ، تاثیر به سزایی داشت . اقتصاد پولی در ایران آغاز شد و
نوعی تمرکز سیاسی و عدم تمرکز اداری ایجاد گردید ، بدین ترتیب که سیاست های
مربوط به تمامی کشور در پایتخت گرفته می شد ، در حالی که تصمیم -های محلی
به حکومت های محلی و ساتراپ ها سپرده شده بود .
پارسی ها ، بالا بردن
سطح فرهنگ و تمدن سرزمین های تصرف شده را وظیفه خود می – دانستند و با
مردمان آن ها به مهربانی رفتار می کردند و در ارائه ی خدمات عمومی مانند
ایجاد راهها و شبکه های آبیاری پیش قدم بودند ، چنان که داریوش در تکمیل
کانال نیل کوشش کرد
( 521 – 458 ق.م ) تا کشتی های بتوانند از مصر به ایران و هند ، رفت و آمد نمایند .
قابل ذکر است که بر روی استوانه ای از گل که در حدود 65 سال پیش در بین
النهرین پیدا شده ، به خط بابلی و به فرمان کورش کبیر اولین منشور آزادی
ملت ها نوشته شده است ، این فرمان در سال 550 ق.م صادر گردیده و به موجب آن
یهودیان پس از70 سال اسیری به وطن خود بازگشتند که این رویداد در تورات
نیز آمده است .
با توجه به آن چه که در بالا آمد و نوشته های
گزنفون در کتاب تربیت کورش ، می توان برداشت کرد که پارسی ها به آموزش
کارمندان ، پیش از ورود به سازمان و هم چنین آموزش
ضمن خدمت توجه داشته و شالوده ترفیع بر شایستگی و لیاقت کارکنان استوار بوده است .
در نهایت به نظر برخی از دانشمندان مدیریت ، ایرانیان باستان ، در
مدیریت و اداره ی سازمان های بزرگ ، چنان استعداد و توانائی از خود نشان
دادند که مقدونی ها ، عرب ها و مغول ها ، پس از پیروزی ناگزیر شدند که شغل
های مهم و حساس مملکتی را به آنان بسپارند .

دانلود فایل

دانلود فایل”تحقيق تاریخ اداری قبل از اسلام ایران”